Bezpieczeństwo dzieci w internecie to temat szeroki jak rzeka. Nie jest on ani prosty, ani jednoznaczny. Wielu z Nas, jako rodzice nie bardzo ma pojęcie co oglądają i robią nasze dzieci w internecie. W czasie gdy na świecie szaleje koronawirus, MEN próbuje zorganizować zdalne nauczanie w sieci, a nauczyciele dwoją się i troją, aby znaleźć sposoby komunikacji ze swoimi uczniami, niewiele osób podejmuje jakiekolwiek działania żeby zabezpieczyć swoje dziecko przed dostępem do treści niepożądanych lub po prostu aby ograniczyć mu czas spędzany przed komputerem.
Problem jaki narasta nie jest łatwy do rozwiązania, ponieważ z jednej strony musimy zapewnić dziecku dostęp do komputerów i internetu, aby mogło kontynuować naukę (bez względu na to jakie rozwiązanie przyjmują szkoły i nauczyciele), a z drugiej strony Nasi uczniowie, będąc bardzo biegli w niektórych aspektach technologicznych, mogą w tym samym czasie robić wiele różnych rzeczy, nad którymi nie mamy kontroli ani my jako rodzice, ani nauczyciele będący po drugiej stronie komputera.
W przypadku korzystania z internetu w szkole, przynajmniej w teorii nasi uczniowie powinni być bezpieczni. Szkoły posiadają odpowiednie regulacje dotyczące korzystania z dostępu do sieci w szkołach. Systemowo wdrażane OSE, zapewnia szkołom bezpieczne filtry chroniące uczniów w Internecie przed treściami dla nich szkodliwymi, jednak będąc rodzicem, po pierwsze możemy sobie z pewnych rzeczy nie zdawać sprawy, a po drugie możemy po prostu nie umieć zabezpieczyć naszego dziecka przed zagrożeniami.
Po pierwsze rozsądek.
Bardzo długo zastanawiałem się jak podejść do tego tematu i pomimo różnych pomysłów i przyjmowania różnych strategii, zawsze wracałem do tego samego zdania. Po pierwsze rozsądek.
Najlepszym środkiem ochrony w sieci jest rozsądek i zdanie sobie sprawy z zagrożeń. Internet jest skarbnicą wiedzy, jednak istnieje wiele stron i aplikacji szkodliwych dla uczniów. Tylko i wyłącznie zdanie sobie sprawy z zagrożeń jakie istnieją i podjęcie działań zdroworozsądkowych daje nam możliwość uniknięcia wielu problemów. Zagrożenia mogą być różne. Mogą to być strony internetowe propagujące różnego rodzaju treści nieodpowiednie dla naszych dzieci. Mogą to być zagrożenia związane z zainfekowaniem naszych komputerów złośliwym oprogramowaniem lub po prostu strony które wyłudzają nasze dane i później wyświetlające nam nadmierną ilość reklam lub powodujące wadliwe działanie komputera. Jeszcze innym rodzajem zagrożenia są programy infekujące nasze smartfony czy też tablety lub aplikacje które z założenia będąc darmowymi oferują możliwość zakupu dodatkowych opcji w aplikacji a poprzez to mogą nas narazić na koszty.
Cały katalog tych zagrożeń powoduje, że naprawdę najlepszym środkiem zapobiegawczym jest zdrowy rozsądek i ostrożne podchodzenie do wszystkiego.
Wielokrotnie na zajęciach z informatyki, podczas różnych ogólnokrajowych projektów czy inicjatyw, chociażby takich jak Dzień Bezpiecznego Internetu, mówi się o zagrożeniach płynących w sieci. Profilaktyka jest najlepszym środkiem który pozwala na uniknięcie zagrożenia. Nie znam autora maila – nie klikam w link który mi przesłał. Nie wiem co to za aplikacja – nie instaluję jej w komputerze ani na smartfonie. Chcę zarejestrować się na jakiejś stronie która wymaga podania przeze mnie danych osobowych – przeczytam regulamin, kto jest administratorem tych danych, gdzie mieści się firma która je przetwarza, jakie są warunki korzystania z aplikacji czy serwisu.
Wielu z Nas dorosłych wielokrotnie narusza te podstawowe zasady rejestrując się w różnych serwisach i z przyzwyczajenia klikając pojawiający się na stronie podczas rejestracji przycisk “Zgadzam się”. Na szczęście coraz więcej osób instalując aplikację na telefonie sprawdza jakie daje uprawnienia tej aplikacji i do czego (np. Po co aplikacji która ma nam pomóc planować zakupy dostęp do naszego kalendarza czy też listy kontaktów ?).
Rozsądne podchodzenie do kwestii bezpieczeństwa naszych danych jest jedynym wyjściem z tej sytuacji. Jeśli nie jesteśmy czegoś pewni poszukajmy informacji na ten temat, porozmawiajmy z kimś kto jak nam się wydaje ma większe doświadczenie, wiedzę. Lepiej zapobiegać pewnym rzeczom, niż uczyć się przez popełnione błędy i jeszcze być może płacić za nie żywą gotówką lub problemami które z Internetu przeniosą się do naszego życia realnego.
Po drugie rozmowa i zaufanie.
Czas jaki spędzamy teraz w domu możemy wykorzystać na rzetelną rozmowę z Naszymi dziećmi, rozmowę o tym czym jest internet i jak sobie radzić z pewnymi rzeczami. NIe powinniśmy unikać takich rozmów, ponieważ są one ważne i budują relacje z naszym dzieckiem oraz pozwalają na zbudowanie zaufania. W przypadku jeśli nasze dziecko będzie miało wątpliwości to lepiej żeby zapytało Nas o nie, a nie szukało rozwiązania w internecie lub wśród kolegów. W internecie pojawiają się często błędne informacje, z gruntu fałszywe lub mające wzbudzić wśród nas określone reakcje i zachowania. Umiejętność ich rozpoznania jest bardzo trudna dla nas a co dopiero dla naszych dzieci. Budowanie odpowiednich relacji jest bardzo istotne z punktu widzenia bezpieczeństwa w sieci. Jeśli dziecko trafiło na nieodpowiednie treści niech nam o tym powie, powinniśmy wtedy z nim porozmawiać i wytłumaczyć: co jak i dlaczego. Jeśli nasze dziecko coś zrobiło to krzykiem i awanturą niewiele zrobimy. Będąc rodzicem z własnego doświadczenia wiem, że dziecko bojąc się reakcji rodziców, może podjąć kroki które jego zdaniem “rozwiążą problem”, a w rzeczywistości spotęgują go. Nauczmy siebie i nasze dzieci, aby w przypadkach niejednoznacznych, problematycznych rozmawiać ze sobą i zasięgać wzajemnie porady. Zarówno My, jako rodzice, możemy dowiedzieć się czegoś od naszych dzieci, jak i Nasze dzieci mogą po rozmowie z Nami podjąć zupełnie inne decyzje związane ze swoją działalnością w internecie.
Po trzecie program antywirusowy.
Jaki by to nie był program, czy płatny czy darmowy, na pewno warto go zainstalować na swoim urządzeniu. Ustrzeże to nas w pewnym stopniu przed zagrożeniami, ale nie jest to remedium na wszystkie problemy. Trzeba pamiętać, że najpierw powstaje wirus, a dopiero później szczepionka na niego. Tak samo jak w życiu realnym, bez komputerów.
I tak samo musimy podchodzić do tego tematu. Nie mamy stuprocentowej pewności że program antywirusowy zadziała, jednak na pewno lepiej z niego korzystać, niż niepotrzebnie się narażać. Należy dbać o jego aktualizację oraz nie wyłączać go w przypadku jeśli sygnalizuje nam potencjalne zagrożenie. Jest wiele firm, które zajmują się tworzeniem programów antywirusowych i nie można tutaj wyróżnić jednej z nich, tej która jest najlepsza. Wszystko jest kwestią własnych preferencji lub odniesienia się do doświadczeń naszych znajomych rodziny, kogoś kto nam ten program polecił. Możemy skorzystać z ofert płatnych lub bezpłatnych, ale mając świadomość że to nie rozwiązuje problemu bezpieczeństwa w sieci do końca, a jest jedynie jednym ze środków, które to bezpieczeństwo poprawiają. Program antywirusowy możemy zainstalować zarówno na komputerze jak i na urządzeniu mobilnym.
Programy blokujące dostęp do określonych treści.
W internecie możemy takżę spotkać się z programami i stronami oferującymi różne sposoby ograniczania dostępu do treści nieodpowiednich w przypadku dzieci. Ogólnie programy tego typu nazywamy programami do kontroli rodzicielskiej. Należy jednak mieć świadomość, że jakikolwiek program do kontrolowania treści jest tylko i wyłącznie środkiem wspomagającym Nas jako rodziców i przede wszystkim należy zadbać o świadomość naszych dzieci. Kontrola rodzicielska i programy blokujące dostęp do określonych treści sprawdzają się w przypadku dzieci młodszych, które nie zdają sobie sprawy z zagrożeń, a kontakt z nieodpowiednimi treściami może wpłynąć na ich psychikę i dalszy rozwój. W chwili obecnej wiele serwisów oferuje możliwość skorzystania z wbudowanych mechanizmów kontrolowania treści. Chociażby Youtube for kids, blokada kodem pin dostępu do dekoderów telewizji satelitarnej i kablowej, konto dla dziecka w serwisie Netflix.
Jeżeli chodzi o programy blokujące dostęp do treści polecam zainteresowanie się takimi stronami jak:
http://opiekun.pl/ – jeden z najstarszych programów pozwalających na kontrolowanie tego co się dzieje w internecie. Na początku tego roku firma rozpoczęła też dystrybucję programu opiekunweb (http://opiekunucznia.pl/). Na stronie internetowej producenta znajdziemy informacje jak pobrać i zainstalować program, oraz w jaki sposób go odpowiednio skonfigurować. Należy też zaznaczyć że producent oferuje wsparcie techniczne i jest to polska firma co eliminuje niedogodność jaką dla niektórych może być brak znajomości języka obcego. W chwili obecnej program w wersji demo działa do 60 dni w pełnej funkcjonalności, a następnie trzeba się zdecydować na zakup lub zrezygnować z oferowanej ochrony.
Firma Kaspersky Lab – producent oprogramowania antywirusowego w swoim produkcie (Kaspersky Internet Security) posiada także poza ochroną antywirusowa możliwość skonfigurowania filtrów blokujących dostęp do niechcianych treści. Konfiguracja takich filtrów jest w miarę prosta i ogranicza się po pierwsze do włączenia kontroli treści a następnie skonfigurowania kategorii stron internetowych do których chcemy zablokować dostęp. Program za każdym razem kiedy użytkownik próbuje wejść na daną stronę internetową, sprawdza w filtrach czy jest ona dozwolona czy też nie i dopuszcza do niej użytkownika lub blokuje dostęp. Zaletą takiego rozwiązania jest to że po pierwsze mamy integrację z programem antywirusowym, a po drugie bazy ze stronami zakazanymi są aktualizowane wraz z programem antywirusowym.
Podobnie jak Kaspersky Lab inne firmy zajmujące się programami antywirusowymi w swoich produktach oznaczonych przeważnie w nazwie informacją “internet security” posiadają możliwość skonfigurowania ochrony rodzicielskiej i blokowania dostępu do treści. (G-Data Internet Security, Eset Internet Security, BItdefender Internet security, McAffe czy Norton Antivirus). Większość producentów na swoich stronach internetowych podaje informacje w jaki sposób należy włączyć i skonfigurować ochronę przed niepożądanymi treściami.
Smarftony – aplikacje i dostęp do internetu.
Zarówno firma Apple jak i urządzenia pracujące pod kontrolą systemu android oferują możliwość skonfigurowania dostępu do sklepów z aplikacjami oraz kontrolę tego co może zrobić dziecko z takim urządzeniem. Można zainstalować kontrolę rodzicielską z wykorzystaniem ustawień wbudowanych w system lub korzystając z aplikacji zewnętrznych.
Posiadający “czysty” system Android bez żadnych nakładek producenckich mogą ją skonfigurować wchodząc w ustawienia telefonu i w zakładce użytkownicy, dodajemy nowego użytkownika konfigurując jego profil z ograniczeniami. Następnie należy zaznaczyć jakiego typu ograniczenia wprowadzamy (dostęp do instalowania aplikacji, blokada dostępu do treści w aplikacjach, blokada dostępu do przeglądarek, etc.).
Jednym z ciekawszych rozwiązań funkcjonujących na rynku jest Google Family Link dostępny zarówno w sklepie Google Play jak i App Store. (https://families.google.com/intl/pl/familylink/)
Aplikacja ta po pobraniu i zainstalowaniu na smartfonie pozwala na skonfigurowanie wielu ograniczeń w korzystaniu ze smartfona, jak i posiada rozbudowane funkcje monitorujące jego korzystanie przez dziecko. Możemy ustawić limity korzystania z internetu, możliwość pobierania i instalowania aplikacji czy też ograniczenia dostępu do niektórych treści.
aplikacja ta działa w Polsce od 2018 roku a z podanego powyżej linku możemy dowiedzieć się jak działa i w jaki sposób ją skonfigurować. aplikacja działa na urządzeniach będących pod kontrolą androida od wersji 5.0 oraz na iPhone’ach z systemem iOS w wersji 9 lub wyższej.
Innym rozwiązaniem dla użytkowników urządzeń z systemami IoS jest możliwość wprowadzenia ograniczeń za pomocą nadzoru rodzicielskiego obecnego w tych systemach. Firma apple na swoich stronach internetowych w bardzo prosty sposób wyjaśnia jak to zrobić będąc posiadaczem iphona, ipada, czy też ipoda. (https://support.apple.com/pl-pl/HT201304).
Podsumowując
Możliwości kontrolowania treści oraz ograniczania dostępu do pewnych funkcji jest bardzo wiele, ale tak jak napisałem na samym początku tego artykułu najważniejszym krokiem jaki musimy uczynić chcą aby dziecko było bezpieczne jest rozmowa z nim i wyjaśnienie dlaczego i po co to robimy. Żaden program, aplikacja, czy fizyczne ograniczenie nie zastąpi czegoś co nazywamy rozsądkiem i zaufaniem. Najlepiej jest chyba usiąść i porozmawiać z dzieckiem, wytłumaczyć mu z jakiego powodu chcemy ograniczyć mu treści z których może korzystać w internecie. Najbardziej istotnym narzędziem służącym do kontroli rodzicielskiej, a także najbardziej skutecznym jest profilaktyka. W internecie można znaleźć wiele inicjatyw na rzecz tzw “cyfrowego dobrostanu” czyli osiągnięciu takiego stanu, że po pierwsze jesteśmy świadomym użytkownikiem internetu, a po drugie zapobiegamy takim zjawiskom jak uzależnienie się od internetu, komputera czy telefonu. Cyfrowy dobrostan dotyczy zarówno Nas jak i naszych dzieci, a w dobie zwiększonego przebywania w Internecie z powodu zdalnych zajęć warto zastanowić się całą rodziną ile czasu spędzamy w internecie, co tam robimy, oglądamy i czy na pewno warto ten czas spędzić w sieci, a nie rozwijając relacje we własnej rodzinie. Profilaktyka jest najskuteczniejszym środkiem ograniczającym problemy związane z użytkowaniem technologii. a
Kończąc ten artykuł zapraszam serdecznie do zorientowania się w internecie co można zrobić i jak można funkcjonować w cyfrowym świecie w taki sposób, aby nie szkodzić sobie i odnieść jak najwięcej korzyści z dostępu do Internetu. Szczególnie polecam zajrzeć samemu i z dziećmi na strony:
- https://dbamomojzasieg.com/ – Strona Fundacji Dbam o Mój zasięg z mnóstwem informacji, badań i inicjatyw dotyczących odpowiedzialnego korzystania z technologii.
- https://fundacja.orange.pl/ – fundacja Orange która realizuje różne programy profilaktyczne.
- https://www.saferinternet.pl/ – strona stworzona przy współpracy Fundacji ORange, NASK, oraz Fundację “Dajmy Dzieciom Siłę”, na której znajdziecie Państwo wiele materiałów z zakresu profilaktyki oraz różnego rodzaju programy społeczne mające na celu świadome i odpowiedzialne korzystanie z Internetu i urządzeń cyfrowych.
. Artykuł ukazał się w miesięczniku ” Sygnał” – Oficyna MM – marzec 2020 –> Kliknij i kup prenumeratę
